Δευτέρα 16 Ιουνίου 2008

Σοβαρό Ατύχημα με Αρκούδα στην Εγνατία Οδό!!!

Μια θηλυκή αρκούδα προσπάθησε χθες αργά το βράδυ να διασχίσει μαζί με το μικρό της την Εγνατία Οδό λίγο πριν από τα Γρεβενά. Η αρκούδα κατάφερε να μπει στο οδόστρωμα περνώντας πάνω από τον λυγισμένο φράχτη του αυτοκινητοδρόμου που έχει τοποθετηθεί για να αναχαιτίζει υποτίθεται τα άγρια ζώα!!! Το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικά δυσάρεστο αφού η αρκούδα χτυπήθηκε από διερχόμενο όχημα το οποίο προσπάθησε να την αποφύγει χωρίς να τα καταφέρει. Ο οδηγός του οχήματος είναι καλά στην υγεία του παρόλο που η σύγκρουση με την αρκούδα ήταν σφοδρή. Η αρκούδα είναι δυστυχώς σε άσχημη κατάσταση, χτυπημένη σοβαρά στο κεφάλι και στο αριστερό τμήμα του σώματός της. Το ατυχές γεγονός συνέβη στο τμήμα της Εγνατίας οδού προς Γρεβενά, κοντά στο ρέμα Τρουμπέτα και 5,2 χλμ. μετά τον κόμβο της Καστοριάς.


Τις περιβαλλοντικές οργανώσεις «Καλλιστώ» και ΑΡΚΤΟΥΡΟ ειδοποίησαν υπάλληλοι της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. Στην περιοχή έσπευσαν αμέσως εκπρόσωποι των δύο οργανώσεων προκειμένου να διασώσουν το άτυχο ζώο. Η επιτόπια αυτοψία έδειξε ότι η αρκούδα στην προσπάθειά της να διασώσει το μικρό της που είχε μείνει πίσω, και ενώ χτυπήθηκε από το όχημα δεν προσπάθησε να φύγει αλλά γύρισε προς τα πίσω σε αναζήτηση του μικρού της με αποτέλεσμα να χτυπηθεί ξανά. Η κατεύθυνσή της έδειξε ότι είχε προορισμό ένα χωράφι με φρέσκο σιτάρι από την άλλη πλευρά του αυτοκινητοδρόμου, σε αναζήτηση τροφής. Αφού το πληγωμένο ζώο ναρκώθηκε από την κτηνίατρο της ομάδας της «Καλλιστώ», οι δύο περιβαλλοντικές οργανώσεις σε συνεργασία, το μετέφεραν με ειδικό κλουβί στον Κτηνιατρικό Σταθμό Περίθαλψης Άγριων Ζώων του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, στον Αετό της Φλώρινας. Δυστυχώς το μέλλον του ζώου είναι αβέβαιο όπως και αυτό του μικρού.

Το περιστατικό αυτό αποδεικνύει την έλλειψη κατάλληλων μέτρων ασφαλείας προκειμένου οι μεγάλοι κλειστοί αυτοκινητόδρομοι, συμπεριλαμβανομένης της Εγνατίας οδού να μην μετατραπούν σε θανατηφόρα τεχνητά εμπόδια για την άγρια πανίδα αλλά και επικίνδυνες διαδρομές για τους ανυποψίαστους οδηγούς. Η ακαταλληλότητα του φράχτη στο συγκεκριμένο τμήμα της Εγνατίας οδού «Κόμβος Πολύμυλου – Παναγιά»,έχει επισημανθεί εδώ και 3 χρόνια με σχετικές αναφορές προς την ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. τόσο γραπτά όσο και προφορικά από τις δύο περιβαλλοντικές οργανώσεις, χωρίς όμως να έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα υπόψη. Είναι γεγονός ότι ο φράχτης σε όλο το μήκος του εν λόγω τμήματος δεν πληροί τις κατάλληλες προδιαγραφές με αποτέλεσμα να θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τα ζώα αλλά και τους διερχόμενους οδηγούς. Έχει μεγάλη αστάθεια, ύψος και βάθος πολύ μικρότερο από το προβλεπόμενο ενώ κανονικά, θα έπρεπε να έχει ύψος 2,5μ και βάθος 80 εκ-1μ. και να διαθέτει στέψη με ανάποδη κλίση τουλάχιστον 50 εκ. , έτσι ώστε να μην μπορεί ένα άγριο ζώο να τον υπερπηδήσει.

Το χθεσινοβραδινό περιστατικό είναι δυστυχώς το τέταρτο που σημειώνεται στο εν λόγω τμήμα της Εγνατίας οδού σε διάστημα 10 μηνών! Το πιο πρόσφατο μάλιστα συνέβη πριν 15 ημέρες στο τμήμα Γρεβενά-Μαυραναίοι (που δόθηκε πολύ πρόσφατα στην κυκλοφορία), όταν μια πιο τυχερή αρκούδα με το μικρό της κατάφερε να διασχίσει το δρόμο χωρίς να τραυματιστεί. Τα γεγονότα αυτά θα πρέπει να αφυπνίσουν τους υπεύθυνους ώστε να εφαρμόσουν σχολαστικά τα προτεινόμενα μέτρα ασφαλείας.


Υπενθυμίζουμε ότι η «Καλλιστώ» και ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ υλοποιούν αντίστοιχα ερευνητικά προγράμματα παρακολούθησης των επιπτώσεων των οδικών δικτύων Εγνατίας Οδού και Ε 65 στα μεγάλα θηλαστικά στην περιοχή σύνδεσής τους, στα Γρεβενά, σημείο κομβικό για τις μετακινήσεις των υποπληθυσμών της αρκούδας.





Για περισσότερες πληροφορίες:
Ηλιάνα Μπουσιάκη, υπεύθυνη Τύπου και Επικοινωνίας «Καλλιστώ»/ 2310252530 και 6972-694147
για την επιχείρηση ραδιοπαρακολούθησης αρκούδας στην περιοχή Γρεβενών: Δρ. Γιώργος Μερτζάνης, 6999-230693

Καλλιστώ

Παρασκευή 13 Ιουνίου 2008

Γεωλογική ιστορία της γης

Για την κατανόηση της εξέλιξης της ζωής είναι απαραίτητη η κατανόηση της εξέλιξης του φορέα της ζωής, δηλαή της γης. Για το λόγο αυτό η εξελικτική ιστορία της ζωής δεν μπορεί να μελετάται ξεχωριστά από την γεωλογική ιστορία της γης. Οι P. Castro και M.E. Huber στο βιβλίο τους "Θαλάσσια Βιολογία" επιχειρούν την εξεστόριση αυτής της ιστορίας και το καταφέρνουν με πολύ καλό, σύντομο και ευνόητο τρόπο.

"Πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια περίπου, όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες σε μία υπερήπειρο, την Πανγαία, όπως είχε προτείνει ο Wegener. Η Ανταρκτική ήταν στην ίδια σχεδόν θέση με σήμερα, αλλά όλες οι άλλες ήπειροι βρίσκονταν σε διαφορετικές θέσεις. η Ινδία ήταν ενωμένη με την Ανταρκτική και την Αφρική περισσότερο, παρά με την Ασία.

Η Πανγαία περιβάλλονταν από έναν μοναδικό τεράστιο ωκεανό, που ονομάζεται Πανθάλασσα. Η Πανθάλασσα, που κάλυπτε όλη την υπόλοιπη επιφάνεια του πλανήτη, ήταν ο πρόγονος του σύγχρονου Ειρηνικού Ωκεανού. Μια σχετικά αβαθής θάλασσα, η Τηθύς, χώριζε την Ευρασία από την Αφρική. Η Τηθύς, Πρόδρομος της σύγχρονης Μεσογείου, ήταν η εστία, ως τόπος κατοικίας, πολλών οργανισμών των αβαθών θαλασσών του κόσμου. Μία άλλη εγκόλπωση της Πανγαίας, το Βόρειο Κοίλωμα, έδωσε τον Αρκτικό Ωκεανό. Πριν αρχίσει να διασπάται η Πανγαία, δεν υπήρχαν θαλάσσιοι χώροι από τους οποίους επρόκειτο να δημιουργηθούν ο σύγχρονος Ατλαντικός και Ινδικός Ωκεανός.

Πριν από 180 εκατομμύρια χρόνια περίπου, η Πανγαία άρζισε να διασπάται. Ένα νέο ρήγμα εμφανίστηκε μεταξύ της Βόρειας Αμερικής και των ενωμένων ηπείρων της Νοτίας Αμερικής και Αφρικής. Το ρήγμα αυτό ήταν η αρχή της Μεσο-Ατλαντικής Πτύχωσης και ο σχηματισμός της σηματοδότησε τη γέννηση του Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού. Η Πανγαία χωρίστηκε τώρα σε δύο μεγάλες ηπείρους. Η μία ήταν η Λαυρασία, αποτελούμενη από τη Βόρεια Αμερική και την Ευρασία. Η Νότια Αμερική, η Αφρική, η Ανταρκτική, η Ινδία και η Αυστραλία αποτελούσαν τη νότια ήπειρο, την Γκοντβάνα.



Περίπου την ίδια εποχή, ένα άλλο ρήγμα χώριζε τη Γκοντβάνα και σηματοδοτούσε τη δημιουργία του Ινδικού Ωκεανού. Η Νότια Αμερική και Αφρική άρχισαν ναν κινούνται βορειοανατολικά και η Ινδιά- διαχωρισμένη από τις άλλες ηπείρους- άρχισε να κινείται προς τα βόρεια.

Πριν από 135 εκατομμύρια χρόνια περίπου, δημιουργήθηκε ο Νότιος Ατλαντικός, όταν εμφανίστηκε ένα άλλο ρήγμα μεταξύ της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής, το οποίο τελικά ενώθηκε με τη μεσο-ωκεάνια πτύχωση στο Βόρειο Ατλαντικό για να σχηματίσει μία ενιαία μέσο-ωκεάνια πτύχωση. Κα θώς ο Ατλαντικός Ωκεανός επεκτεινόταν, η Βόρεια και Νότια Αμερική παρασύρονταν μακριά από την Ευρασία και την Αφρική. Προκειμένου να χωρέσει, ο νεοσχηματιζόμενος θαλάσσιος βυθός στον Ατλαντικό, ο Ειρηνικός Ωκεανός (ο απόγονος της Πανθάλασσας) συρρικνωνόταν συνεχώς. Ο Ατλανιτκός ακόμα και τώρα επεκτείνεται, ενώ ο Ειρηνικός συρρικνώνεται.

Η Πτύχωση μορφής "Υ" που δημιουργήθηκε στον Ινδικό Ωκεανό, βαθμιαία επεκτάθηκε για να χωρίσει την Αυστραλία από την Ανταρκτική. Η βάση του "Υ" επεκτάθηκε και μέσα στην αφρικάνική ήπειρο σχηματίζοντας την Ερυθρά Θάλασσα, η οποία στην πραγματικότητα είναι ένας νεαρός ωκεανός. Η Ινδία συνέχισε να κινείται προς τα βόρεια μέχρι που συγκρούστηκε με την Ασία, για να δημιουργήσει τα Ιμαλάια."


Castro P., M. E. Huber, 1999, Θαλάσσια Βιολογία, Επιμέλια ελληνικής έκδοσης Θ. Κούκουρας, Ε. Βουλτσιάδου, εκδόσεις University Studio Press.

Τετάρτη 11 Ιουνίου 2008

Το κάπνισμα καταστρέφει ακοή, μνήμη και... λογική

Νέες έρευνες δείχνουν ότι πλήττει σοβαρά (και) τις νοητικές ικανότητες

ΛΟΝΔΙΝΟ

Φωτογραφία
Αυτή η σχεδόν αποκρουστική εικόνα θα εικονίζεται στα πακέτα τσιγάρων στη Βραζιλία προειδοποιώντας τις καπνίστριες για τις καταστρεπτικές συνέπειες της νικοτίνης και στο δέρμα
RΕUΤΕRS/ ΗΕΑLΤΗ ΜΙΝΙSΤRΥ/ ΒRΑΖΙL

Ν έες μεγάλες έρευνες αποκαλύπτουν άγνωστες και ιδιαίτερα ανησυχητικές επιπτώσεις του καπνίσματος στον ανθρώπινο οργανισμό. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Αντβέρπ στο Βέλγιο πραγματοποίησαν σειρά ερευνών για τις αιτίες που προκαλούν απώλεια της ακοής και ανακάλυψαν ότι ένας από τους παράγοντες που επιβαρύνουν τη λειτουργία της ακοής είναι το κάπνισμα. Οι έρευνες έδειξαν ότι το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ομαλή ροή του αίματος στα αφτιά οδηγώντας σε απώλεια της ακοής. Η κακή ροή του αίματος στα αφτιά προκαλεί έλλειψη οξυγόνου και ταυτόχρονα αδυναμία να απομακρυνθούν επικίνδυνες ουσίες από τα αφτιά, με αποτέλεσμα να προκαλείται σοβαρή ζημιά στον μηχανισμό της ακοής.

Εδώ και καιρό είχαν εκφραστεί υποψίες για αρνητική επίδραση του καπνίσματος στη λειτουργία της ακοής, αλλά είναι η πρώτη έρευνα που καταγράφει τη σχέση καπνίσματος και ακοής. Στην έρευνα πήραν μέρος 4.000 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 53-67 ετών, με τους ερευνητές να διαπιστώνουν ότι εκτός από το κάπνισμα πρόβλημα στην ακοή προκαλεί ο θόρυβος στον χώρο εργασίας και η παχυσαρκία. «Το κάπνισμα προκαλεί ζημιές στην ακοή και όσο πιο πολύ καπνίζει κάποιος τόσο μεγαλύτερη είναι η ζημιά.Το πρόβλημα είναι ότι σε αντίθεση με άλλες λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού από τη στιγμή που θα προκληθεί ζημιά στην ακοή δεν υπάρχει πιθανότητα αναστροφής της κατάστασης» δήλωσε στο ΒΒC ο καθηγητής Ερικ Φράνκσεν, επικεφαλής της έρευνας. «Η έρευνα είναι σημαντική επειδή πολλοί θεωρούν ότι μπορούν να καπνίζουν όσο θέλουν σε μικρότερες ηλικίες και αν σταματήσουν κάποια στιγμή μετά τα 45-50 δεν θα αντιμετωπίσουν προβλήματα. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί αυτό να συμβεί, αλλά στην περίπτωση της ακοής η ζημιά πιθανώς να έχει ήδη συμβεί και δεν μπορεί μετά να διορθωθεί» τονίζει η Αμάντα Σάντφορντ της οργάνωσης Αction on Smoking.

Παράλληλα ερευνητές του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Ιατρικών Ερευνών της Γαλλίας ανέλυσαν στοιχεία από μεγάλη πολυετή έρευνα που είχε γίνει σε βρετανούς δημόσιους υπαλλήλους και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το κάπνισμα προκαλεί προβλήματα στη μνήμη αλλά και στη γενικότερη νοητική λειτουργία. Οι επιστήμονες παρακολούθησαν για 17 χρόνια την πορεία της υγείας 5.000

ατόμων που είχαν ηλικία 33-55 ετών όταν ξεκινούσε η έρευνα. Οπως διαπιστώθηκε, οι καπνιστές είχαν χειρότερες επιδόσεις σε τεστ μνήμης καθώς και σε τεστ λογικής σκέψης από τους μη καπνιστές. «Το κάπνισμα στις ηλικίες μετά τα 40 συνδέεται με προβλήματα στη μνήμη αλλά και με διανοητικές ικανότητες» αναφέρει η Σεβερίν Σάμπια, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Το Βήμα

Πέμπτη 5 Ιουνίου 2008

5η Ιουνίου...μια μέρα για μια νέα αρχή


5 Ιουνίου...Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος...
Για την πλειονότητα των πολιτών αυτό πλέον κάτι σημαίνει, σε αντίθεση με τα περασμένα χρόνια. Πολλές δράσεις από διάφορους φορείς γίνονται αυτή τη μέρα. Δήμοι διοργανώνουν ενημερώσεις κοινού και συναυλίες, νομαρχίες το ίδιο, περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση σε παιδιά σχολείων, καθαρισμός ακτών από εθελοντές, και άλλα πολλά. Κάποιοι λένε πως με μία μέρα δε σώζεται το περιβάλλον. Ας κάνουμε όμως όλοι μας αυτή τη μέρα τη αφετηρία μιας νέας πορείας. Μιας πορείας που κάθε μας κίνηση θα πηγάζει από την οικολογική σκέψη και σε κάθε μας βήμα θα παρασύρουμε και άλλους. Ας αποτελέσει λοιπόν η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος μια μέρα για μια νέα αρχή ώστε τα κομάτια του παζλ να μη χαθούν ποτέ.

Δευτέρα 2 Ιουνίου 2008

Δεύτεροι μετά τις ΗΠΑ σε σπατάλη νερού
Εχουμε διπλάσια πραγματική κατανάλωση από τον παγκόσμιο μέσο όρο, σύμφωνα με έρευνα ολλανδικού πανεπιστημίου

Του Γιαννη Ελαφρου

Την ίδια ώρα που πολλοί στον πλανήτη προβλέπουν (και φοβούνται) ότι τις προσεχείς δεκαετίες θα γίνονται πόλεμοι για το νερό και για την κυριαρχία στα υδάτινα αποθέματα, την ίδια ώρα εξαντλούμε τους υδάτινους πόρους της γης με το γιγάντιο «καλαμάκι» της υπερκατανάλωσης. Μάλιστα, η κατά κεφαλήν κατανάλωση νερού στην Ελλάδα είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο (λίγο πίσω από την υπερδύναμη της κατανάλωσης, τις ΗΠΑ!) και είναι σχεδόν διπλάσια από το μέσο όρο σε παγκόσμιο επίπεδο. Σχεδόν 2.400 κυβικά μέτρα νερό τον χρόνο αναλογούν σε κάθε κάτοικο της Ελλάδας (σ.σ.: προσοχή, σε αυτόν τον αριθμό συνυπολογίζεται η κατανάλωση από κάθε δυνατή χρήση και σπατάλη νερού), όταν ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 1.240 κ.μ. ετησίως. Αυτό προκύπτει από μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο του Τβέντε στην Ολλανδία, σε συνεργασία με υπηρεσίες του ΟΗΕ. Στη μελέτη υπολογίζεται και συγκρίνεται το λεγόμενο «αποτύπωμα νερού» (water footprint) κάθε κράτους.

Τι είναι το αποτύπωμα

Αλλά, τι είναι αυτό το... αποτύπωμα; Εως πριν από μερικά χρόνια γνωρίζαμε ότι κάθε άνθρωπος αφήνει τα δακτυλικά του αποτυπώματα στα αντικείμενα που αγγίζει. Αργότερα, αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα αφήνει το αποτύπωμά της -μερικές φορές ανεξίτηλο- πάνω στον πλανήτη. Ετσι, στις αρχές της δεκαετίας του '90 εισήχθη ο όρος του «οικολογικού αποτυπώματος», το οποίο εκφράζει την έκταση γης που χρειάζεται μια δραστηριότητα όσον αφορά τη χρήση (και ενίοτε τη σπατάλη) πρώτων υλών, ενέργειας κ.λπ. Καθώς η αχαλίνωτη οικονομική μεγέθυνση όξυνε τα περιβαλλοντικά προβλήματα, το οικολογικό αποτύπωμα έγινε ένα μέτρο της αναγκαίας οικονομίας στην κατανάλωση ενέργειας, στη μείωση των εκπομπών ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου και στη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές και πρακτικές.

Σήμερα, σε μια περίοδο που η ανησυχία για την επάρκεια νερού μεγαλώνει (ειδικά καθώς φαίνεται ότι οι κλιματικές αλλαγές διαταράσσουν τον υδρολογικό κύκλο και την ευεργετική επίδραση της βροχής) έρχεται στο προσκήνιο το «αποτύπωμα νερού», το οποίο εκφράζει το «πραγματικό νερό» που χρησιμοποιείται, όχι μόνο άμεσα (πόση, καθαριότητα κ.λπ.), αλλά και έμμεσα μέσω όλων των προϊόντων που καταναλώνονται. Το «αποτύπωμα νερού», το οποίο άρχισε να χρησιμοποιείται ως όρος από το 2002, μπορεί να εκφραστεί σε επίπεδο ατομικής κατανάλωσης, σε επίπεδο ενός προϊόντος, ακόμα και ενός κράτους.

Εισαγωγές και εξαγωγές

Ηδη το Πανεπιστήμιο του Τβέντε έχει μελετήσει το «αποτύπωμα νερού» διαφόρων προϊόντων, παραγωγικών κύκλων και ολόκληρων κρατών, με βάση τα στατιστικά δεδομένα από τις οικονομικές τους δραστηριότητες. Το καινοτόμο στοιχείο αυτών των μελετών είναι ότι δεν υπολογίζει μόνο τη χρήση των υδάτων της συγκεκριμένης χώρας, αλλά και τις πραγματικές ποσότητες νερού που καταναλώνει η συγκεκριμένη χώρα, ακόμα και εκείνες που ξοδεύτηκαν στο εξωτερικό για να δημιουργηθούν τα εμπορεύματα που εισάγονται και καταναλώνονται. Δηλαδή, η ποσότητα νερού που χρειάστηκε για την παραγωγή στην Αργεντινή ενός φορτίου βοδινού κρέατος, το οποίο εξήχθη και καταναλώθηκε στις ΗΠΑ υπολογίζεται στον «λογαριασμό» της Ουάσιγκτον. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες (όπως Ιταλία, Γερμανία, Βρετανία και Ολλανδία) το 50-80% του «αποτυπώματος νερού» οφείλεται στις εισαγωγές. Δηλαδή, οι ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης «στεγνώνουν» τους υδατικούς πόρους του πλανήτη.

Γενικά, στον παγκόσμιο χάρτη του αποτυπώματος νερού παρατηρείται μια εικόνα παρόμοια με τον χάρτη για τις εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου, που δείχνει ότι η υψηλή κατανάλωση νερού συμβαδίζει με τη ζήτηση ενέργειας, απότοκο ενός μοντέλου ενεργοβόρου και υδροβόρου. Ετσι, οι ΗΠΑ, οι χώρες της Ευρώπης και η Ρωσία είναι στην πρώτη γραμμή της χρήσης νερού. Αυτό που διαφέρει -και προκαλεί εντύπωση- είναι η πολύ αυξημένη καταγραφή των μεσογειακών χωρών (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία), γεγονός που οφείλεται στον ιδιαίτερα υδροβόρο γεωργικό τομέα, τις κλιματικές συνθήκες και την υψηλή σχετικά κατανάλωση.

Πρώτες οι ΗΠΑ

Το μεγαλύτερο αποτύπωμα νερού ανά άτομο ανήκει στις ΗΠΑ με 2.480 κ.μ. τον χρόνο. Δεν προξενεί εντύπωση, καθώς οι ΗΠΑ είναι η βασική δύναμη της παγκόσμιας κατανάλωσης, τόσο στα βιομηχανικά αγαθά (το 1/3 του αποτυπώματος προέρχεται από εκεί), όσο και στη διατροφή με κρέας. Στη χώρα του χάμπουργκερ η κατανάλωση κρέατος είναι 120 κιλά ανά άτομο τον χρόνο, το τριπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου. Υψηλό αποτύπωμα νερού εμφανίζουν και ορισμένες χώρες της Αφρικής, όπου λόγω των συνθηκών ξηρασίας είναι τελείως απαραίτητη η χρήση αρκετού νερού για την επιβίωση.

Συνολικά, τέσσερις βασικούς παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν το ύψος του αποτυπώματος νερού ξεχωρίζει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τβέντε ArjeY. Hoekstra, από τους βασικούς συντάκτες της μελέτης: «Καταρχήν, μετρά το μέγεθος της κατανάλωσης. Υστερα είναι η ποιότητα και η σύνθεση της κατανάλωσης. Για παράδειγμα, μία χώρα που διατρέφεται με πολύ κρέας ξοδεύει περισσότερο νερό. Τρίτο, επιδρούν οι κλιματικές συνθήκες, αν απαιτείται μεγάλη άρδευση για την ανάπτυξη των καλλιεργειών. Τέταρτο, η δαπάνη νερού έχει να κάνει και με τον τρόπο παραγωγής στον αγροτικό τομέα, δηλαδή το πόσο αποτελεσματικός είναι».

Η μεγάλη σπατάλη γίνεται στον αγροτικό τομέα

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία για το υδατικό αποτύπωμα της Ελλάδας. Σύμφωνα με τους ερευνητές του πανεπιστημίου Τβέντε της Ολλανδίας, το νερό που καταναλώνεται πραγματικά στην Ελλάδα είναι 25,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (Gm3) το χρόνο. Απ' αυτά μόλις τα 0,83 Gm3 χρησιμοποιούνται στον οικιακό τομέα. Στην αγροτική οικονομία για την παραγωγή προϊόντων για την εσωτερική αγορά χρειάζονται 14,8 Gm3, ενώ για βιομηχανικά προϊόντα αντίστοιχα 0,775 Gm3. Τα αγροτικά προϊόντα που εισάγονται έχουν χρειασθεί 7,18 Gm3 νερού, ενώ τα εισαγόμενα βιομηχανικά αγαθά 1,62 Gm3. Βλέπουμε, δηλαδή, ότι το πιο κρίσιμο ζήτημα είναι η πιο αποτελεσματική χρήση νερού στον αγροτικό τομέα. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί, όσο είναι δυνατόν, η σπατάλη νερού; «Πρέπει να αποσυνδεθεί η έννοια της οικονομικής ανάπτυξης από την αυξημένη κατανάλωση υδάτων. Με την προσπάθεια εξοικονόμησης νερού και με τη βελτίωση των πρακτικών, κυρίως στην αγροτική οικονομία, αλλά και στη βιομηχανία», λένε οι επιστήμονες. Ισως έτσι γίνει πιο «ελαφρύ» το υδατικό αποτύπωμά μας...


http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100014_01/06/2008_272268

Είναι ντροπή να έχουμε τόσο υψηλη κατανάλωση νερού. Το νερό είναι ένας πόρος για τον οποίο πραγματικά εδώ και μερικά χρόνια μαίνονται πόλεμοι. Μπορώ να κατανοήσω ότι λόγω των πολύ θερμών καλοκαιριών της χώρας μας η κατανάλαωση νερού μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή των Σκανδιναβικών χωρών για παράδειγμα, αλλά το να καταλαμβάνεις τη δεύτερη θέση σε κατανάλωση νερού εμένα προσωπικά με κάνει να νοιώθω ντροπή.

Υ.Γ.: Ας συνδυαστεί το άρθρο αυτό με το δεύτερο άρθρο της προηγούμενης δημοσίευσης.

Κυριακή 1 Ιουνίου 2008

Η εκδίκηση της φύσης

Στο "ΒΗΜΑ της Κυριακής" δημοσιεύονται δύο πολύ καλά άρθρο από δύο πανεπιστημιακούς που αφορούν την οικολογία και θίγουν το θέμα των παράλογων μερικές φορές κραυγών αγωνίας για το κλίμα και γενικότερα την κατάσταση του πλανήτη μας. Ας τα διαβάσουμε:

Το έργο το είδαμε, πάμε να φύγουμε


Ν. Σ. ΜΑΡΓΑΡΗΣ

Εφέτος είχαμε αρκετά «διακριτή» άνοιξη, απογοητεύοντας όλους εκείνους που φτιάχνονται ακόμη και με την «κατάργηση των εποχών».

Από την άλλη ήδη από την προηγούμενη Κυριακή άρχισαν τις «ηλιοθεραπείες» οι εραστές του ηλιοκαμένου σώματος, γράφοντας στα καινούργια τους παπούτσια όλες τις οδηγίες των γιατρών που μας προειδοποιούν ότι όσοι παρουσιάσουν καρκίνο του δέρματος έχουν πάθει τουλάχιστον μία φορά έγκαυμα από τον ήλιο. Χωρίς, βέβαια, αυτό να σημαίνει ότι όσοι έχουν πάθει έγκαυμα θα πάθουν οπωσδήποτε καρκίνο του δέρματος. Τώρα το γιατί να θεωρείται in το μαύρισμα από τον ήλιο δεν μπορώ να το κατανοήσω.

Με τις «πρόωρες» ζέστες άρχισαν και οι πυρκαϊές στην Κρήτη τις οποίες βάζουν οι βοσκοί, θεωρώντας ότι με αυτόν τον τρόπο βελτιώνουν την ποιότητα του βοσκοτόπου. Πράγμα που είναι λάθος, μια και δημιουργούν ανθρωπογενές οικοσύστημα ένα βήμα πριν από την ερημοποίηση. Εναν θαμνότοπο στον οποίο κυριαρχεί το φυτό αστοιβή το οποίο δημιουργείται μόνο εκεί όπου υπάρχει συνδυασμός πυρκαϊάς και υπερβόσκησης. Στον οποίο και κάηκαν πέρυσι τέσσερις πυροσβέστες.

Συγχρόνως οι πανέξυπνοι και ευφάνταστοι υπουργοί, αρχηγοί του πυροσβεστικού σώματος (!), οι δήμαρχοι και δημοσιογράφοι θα μας φλομώσουν με τους λεγόμενους εμπρηστικούς μηχανισμούς που θα ανιχνεύουν. Ας τους διευκολύνουμε λίγο, μια και οι δύο κυρίαρχες τεχνικές πρόκλησης πυρκαϊάς είναι γνωστές και απλούστατες.

Για την πρώτη το μόνο που απαιτείται είναι μια χοντρή λαμπάδα προφυλαγμένη τριγύρω από τον αέρα με ένα νάιλον ή, καλύτερα, ένα φαναράκι του Πάσχα για να μη σβήσει. Μια και είναι γνωστή η ταχύτητα με την οποία λιώνει το κερί ο εμπρηστής μπορεί να υπολογίζει με ακρίβεια την κάθοδο της φλόγας στο ύψος όπου έχει τοποθετήσει το προσάναμμα. Οταν αρχίσει η πυρκαϊά, αυτός είναι στην καφετέρια του χωριού που απέχει τουλάχιστον μισή ώρα και κάνει φασαρία στη συζήτηση ώστε να τον θυμούνται οι πάντες. Φυσικά ουδείς θα τον ενοχοποιήσει για την πυρκαϊά. Τώρα γιατί του επιτρέπουν - και τον επιδοτούν! - να βόσκει τα πρόβατά του στην καμένη περιοχή είναι μια άλλη ιστορία, στην οποία δεν έχω απάντηση.

Η δεύτερη μέθοδος - για όσους φοβούνται ότι θα αφήσουν στο κερί δακτυλικά αποτυπώματα - έχει ως βάση τα γνωστά «αντικουνουπικά φιδάκια» τα οποία ανάβεις στην άκρη και η καύτρα προχωρεί αργά προς το κέντρο. Και εδώ είναι γνωστός ο χρόνος. Βάζεις επομένως μερικά σπίρτα στο σημείο όπου θέλεις να απέχει γνωστό χρόνο, τα οποία, ανάβουν όταν φθάσει εκεί η καύτρα.





Η ζωή αναγεννάται στα καμένα δάση στο Πήλιο


Παρέα με τους βοσκούς εμπρηστές και οι «άρχοντες» της Τοπικής Αυτοδιοίκησης οι οποίοι θα αφήσουν τα δάση γεμάτα σκουπίδια (τα οποία προφανώς δεν τα αφήνει ο περιούσιος ελληνικός λαός αλλά οι Αλβανοί, οι Σκοπιανοί και οι Τούρκοι) και χωρίς καθάρισμα και όταν θα τρέχουν να σβήσουν την φωτιά - που θα ξεκίνησε από το τσιγάρο κάποιου κάφρου - θα μιλούν για σκοτεινές δυνάμεις και συμφέροντα. Οπως ο δήμαρχος δίπλα στον Υμηττό που έδειχνε ότι κάποιοι διεκδικούν τον χώρο που καιγόταν. Και ήταν χώρος που τον διεκδικεί η Εκκλησία. Προφανώς ο εμπρηστής θα ήταν ο παπα-Τσάκαλος. Και ο δήμαρχος της Σκιάθου τα ίδια θα λέει, μολονότι η φωτιά ξεκίνησε από τη χωματερή του δήμου.

Να μην ξεχάσουμε ειδικά την Πυροσβεστική της οποίας οι άριστα ενημερωμένοι υπεύθυνοι πέρυσι δεν χρησιμοποίησαν πυροσβεστικά αεροπλάνα στην πυρκαϊά που άρχισε στα Δερβενοχώρια από έναν πυλώνα της ΔΕΗ επειδή λέει δεν μπορούσαν να ρίξουν νερό πάνω από τον πυλώνα. Ενώ αν έπιανε βροχή τι θα γινόταν; Χώρια που ο καθαρισμός των γραμμών υψηλής τάσεως γίνεται με κατάβρεγμα από αεροπλάνα!

Θα ακολουθήσουν, βέβαια, θρήνοι για το οξυγόνο που θα μας λείψει, λες και έχει σχέση το οξυγόνο της ατμόσφαιρας το οποίο παράγεται κατά 95% στους ωκεανούς και είναι μονίμως 21% με τις δασικές πυρκαϊές. Και είναι στο ίδιο ποσοστό παρόν τόσο στη Σαχάρα όσο και στους Πόλους που δεν έχουν δάση.

Στη συνέχεια όλοι θα αρχίσουν να μιλούν για τη διάβρωση και για πλημμύρες, οπότε θα αρχίσουν να τσαλαπατούν τα φυτά που είναι προσαρμοσμένα και αναγεννώνται όπως φτιάχνουν τα κορμοφράγματα.

Και όταν θα γίνει μια πλημμύρα στο Ιλιον έπειτα από ραγδαία βροχή θα αναφέρονται στην πυρκαϊά ενώ η αιτία είναι ότι οι Τσιγγάνοι έκλεψαν όλα τα καλύμματα των υπονόμων, οι οποίοι και βούλωσαν!

Και όλοι μαζί θα αποφασίσουν ότι οι καμένες εκτάσεις θα χαρακτηρισθούν «αναδασωτέες» ενώ το Συμβούλιο της Επικρατείας θα εγκαλεί τη διοίκηση επειδή δεν έχει ακόμη κτηματολόγιο. Τώρα το γιατί η Ρόδος ή η Κέρκυρα ή η Γαλλία ή η Ισπανία ή η Ιταλία ή η Πορτογαλία που διαθέτουν κτηματολόγιο έχουν και πυρκαϊές προφανώς οφείλεται σε θαύμα.

Αυτός δε που θα τολμήσει να πει ότι τα δάση μας τα τελευταία χρόνια - όπως φαίνεται από τις στατιστικές και τις μετρήσεις από δορυφόρους - έχουν αυξηθεί, κινδυνεύει με πλήρη γελοιοποίηση από τους πολιτικοποιημένους και ευαισθητοποιημένους σε θέματα οικολογίας Νεοέλληνες.


Ο κ. Νίκος Σ. Μάργαρης είναι καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου και διευθυντής του «National Geographic» (Ελλάδα).

http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=15373&m=B16&aa=1

Λειψυδρία: παροδικό ή μόνιμο φαινόμενο;


Γ. ΤΣΑΚΙΡΗΣ

Οσο πλησιάζει το καλοκαίρι όλο και μεγαλώνει η ανησυχία για πιθανή έλλειψη νερού. Πολλοί το ερμηνεύουν ως επίπτωση των κλιματικών αλλαγών που βιώνουμε και που ενδεχομένως θα ενταθούν στο μέλλον. Ετσι η ανησυχία μεγαλώνει για το τι θα συμβεί και στα επόμενα χρόνια.

Με τον όρο λειψυδρία εννοούμε την περιστασιακή ή μονιμότερη έλλειψη νερού σε σχέση πάντα με τη χρήση, την κατάχρηση και τις πάσης μορφής απώλειες. Αμέσως λοιπόν έχουμε δύο βασικούς συντελεστές της λειψυδρίας, που είναι η διαθεσιμότητα του νερού και η κατανάλωση, ωφέλιμη ή μη. Για ένα δεδομένο σύστημα (π.χ. υδρολογική λεκάνη ποταμού) η μεν διαθεσιμότητα εξαρτάται από εξωγενείς κυρίως συνθήκες (βροχή, εξάτμιση κτλ.), ενώ η κατανάλωση από ανθρωπογενείς κυρίως παράγοντες.

Με βάση αυτή τη σκέψη, η διαθεσιμότητα μπορεί να συσχετιστεί με έναν δείκτη ξηρασίας που εμπεριέχει το ύψος βροχής και το ύψος εξάτμισης και διαπνοής. Ο δείκτης ξηρασίας αντιπροσωπεύει την απόκλιση από τον μέσο όρο για κάθε περίοδο ξεκινώντας από τον μήνα Οκτώβριο. Ετσι ο δείκτης ξηρασίας για το πρώτο εξάμηνο, που τελειώνει τον Μάρτιο, μας δίνει μια καλή εικόνα για την κατάσταση που θα διαμορφωθεί στη διάρκεια όλου του χρόνου. Με δεδομένο ότι μπορούν να υπάρξουν και προβλέψεις των μετεωρολογικών συνθηκών για τους επόμενους μήνες, η εκτίμηση αυτή θεωρείται αρκετά ασφαλής.

Χρησιμοποιώντας τον δείκτη ξηρασίας μπορούμε να χαρακτηρίσουμε κάθε περιοχή για κάθε έτος με επιστημονικό τρόπο. Για παράδειγμα, όσον αφορά την Αττική, τόσο το 2006-07 όσο και το 2007-08 θεωρούνται μέτρια ξηρές χρονιές, με αποτέλεσμα η επιφανειακή απορροή και ο εμπλουτισμός των υπογείων υδροφορέων αυτή τη χρονιά να εμφανίζουν μείωση κατά 25% περίπου σε σχέση με τον μέσο όρο.

Σε μια άλλη προβληματική περιοχή, τη Θεσσαλία, η περίοδος 2006-07 ήταν μέτρια ξηρή, ενώ η περίοδος 2007-08 διαμορφώνεται ως κανονικό έτος. Αποτέλεσμα (λόγω κυρίως της προηγούμενης χρονιάς) οι επιφανειακές απορροές και ο εμπλουτισμός των υπογείων υδροφορέων εφέτος να υστερούν κατά 5%-7% σε σχέση με τον μέσο όρο.

Για τις Κυκλάδες από μέτρια ξηρό έτος πέρυσι έχουμε έντονα υγρό έτος εφέτος, ενώ στην Ανατολική Κρήτη από μέτρια υγρό έτος πέρυσι έχουμε μέτρια ξηρό έτος εφέτος.

Από την ανάλυση όλων των παραμέτρων για μια μακρά περίοδο, από 1955 ως το 2002, για τις παραπάνω περιοχές (Κέντρο Εκτίμησης Φυσικών Κινδύνων και Προληπτικού Σχεδιασμού του ΕΜΠ: ερευνητικό πρόγραμμα PRODIM) προκύπτει ότι η Θεσσαλία είναι σχετικά πιο ευάλωτη σε έντονες ή ακραίες ξηρασίες, ενώ μεγάλες είναι και οι συχνότητες εμφάνισης τέτοιων γεγονότων και στις άλλες περιοχές της Ανατολικής Ελλάδας, όπως φαίνεται στο διάγραμμα. Αδρομερώς έχουμε μία έντονη ή ακραία ξηρασία μία φορά στα 5 ή 6 χρόνια κατά μέσο όρο.

Τα ποσοστά των ετών ξηρασίας μεγαλώνουν σημαντικά αν προστεθούν και τα έτη με ήπια ξηρασία και διαμορφώνονται αντίστοιχα σε 49% για τη Θεσσαλία, 45% για τις Κυκλάδες και την Αττική και 41% για την Ανατολική Κρήτη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στα μισά σχεδόν χρόνια αντιμετωπίζουμε στην Ανατολική Ελλάδα μια μορφή ξηρασίας.

Αν τώρα ελέγξουμε και την τάση του ετήσιου δείκτη ξηρασίας, θα διαπιστώσουμε οριακές αρνητικές τάσεις σε όλες τις παραπάνω περιοχές, εκτός της Ανατολικής Κρήτης, όπου παρατηρείται σημαντικότερη τάση που απλώς σημαίνει ότι η περιοχή αυτή οδεύει σε ακόμη ξηρότερο κλίμα στις επόμενες δεκαετίες.

Συμπερασματικά, η ανάλυση ξηρασίας στην Ανατολική Ελλάδα δείχνει ότι μέχρι τώρα οι κλιματικές αλλαγές είναι πολύ μικρές ή και ασήμαντες. Συνεπώς δεν δικαιολογείται η «ερμηνεία» της λειψυδρίας ως έργου των κλιματικών αλλαγών. Ούτε δικαιολογείται η μεγάλη μείωση των αποθεμάτων από ήπιες ξηρασίες, όπως των τελευταίων περιόδων. Είναι προφανές ότι η έντονη λειψυδρία που μας απειλεί οφείλεται σε άλλους ανθρωπογενείς παράγοντες που εντελώς επιγραμματικά συμπυκνώνονται στη συνεχή αύξηση της ζήτησης και στην ανύπαρκτη ή προβληματική διαχείριση των υδατικών πόρων.


Ο κ. Γιώργος Τσακίρης είναι διευθυντής του Κέντρου Εκτίμησης Φυσικών Κινδύνων και Προληπτικού Σχεδιασμού του ΕΜΠ και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης Υδατικών Πόρων.

http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=15373&m=B18&aa=1

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails